Plastiklerde Bulunan Bir Kimyasal, Kalp Hastalığı Kaynaklı Ölümlerle Bağlantılı Olabilir!

28 Nisan'da eBioMedicine'de yayınlanmış bir rapora göre, 2018 yılında dünya genelinde 55-64 yaşları arasında olan kişilerin 2,6 milyondan fazlası kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle öldü. Bu ölümlerin yüzde 13,5'i ftalat adı verilen ve evlerimizde sıklıkla kullandığımız plastiklerde yaygın olarak bulunan bir kimyasala maruz kalmayla ilişkili olabilir.^[1]

Ftalatlar şampuanlarda, losyonlarda, gıda ambalajlarında, kan torbaları gibi tıbbi malzemelerde bulunan bir grup kimyasal maddedir.^[2] Bu kimyasallar genellikle plastikleri daha yumuşak ve daha esnek hale getirmek için kullanılırlar.

Kontamine yiyeceklerin tüketilmesi, solunması veya deri yoluyla emilmesi sonucunda ftalatlar vücuda girebilir.^[3] Vücuda giren ftalatlar, endokrin bozucu olarak davranırlar, yani hormonları etkilerler. Daha önceden yapılmış araştırmalarda bu kimyasallar diyabet, obezite, hamilelik komplikasyonları ve kalp hastalıkları ile ilişkilendirilmiştir.

Yeni bir çalışmada, genellikle PVC plastikleri yumuşatmak için eklenen ve DEHP olarak da bilinen di-2-etilhekzilftalat isimli bir ftalat türü incelendi. NYU Langone Health'te araştırmacı olan Sara Hyman ve meslektaşları, tüm dünyada gerçekleşen ölümlerin başlıca nedeni olan kardiyovasküler hastalıklar ile DEHP'ye maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkiye odaklandı. Hyman ve meslektaşları, 2008 yılındaki tahmini DEHP maruziyetini, on yıl sonra dünyanın çeşitli bölgelerinde görülen kardiyovasküler hastalık kaynaklı ölüm oranları ile karşılaştırdı. Bu iki değişkenin zaman içinde nasıl değiştiğinin incelenmesiyle birlikte araştırmacılar, bu ölümlerin ftalat kaynaklı olabileceğini öne sürdüler.

Araştırma ekibi, 2018 yılında dünya çapında gerçekleşen 350 binden fazla aşırı ölüm (İng. "excess death") ile DEHP'ye maruz kalma arasında bir ilişki bulunduğunu ortaya koydu. Bu ölümlerin yaklaşık dörtte üçü Orta Doğu, Güney Asya, Doğu Asya ve Pasifik'te meydana gelmişti. Araştırmacılar, bu ölümlerin bölgelere eşit dağılmamasının bazı bölgelerde hızla büyüyen plastik endüstrisinden kaynaklanıyor olabileceğini öne sürüyor. Yeni çalışma, DEHP'ye maruz kalmanın doğrudan kalp hastalıklarına neden olduğunu değil, yalnızca ikisi arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor.

California Riverside Üniversitesinde biyomedikal alanında çalışan ve söz konusu çalışmada yer almayan Changcheng Zhou, küresel olarak bakıldığında DEHP maruziyetiyle bağlantılı kardiyovasküler ölümlerin yüzdesinin "oldukça endişe verici" olduğunu söylüyor.

DEHP ve diğer ftalatların küresel ölçekte sağlık üzerine olan etkilerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avrupa'daki birçok ülke başta olmak üzere bazı ülkeler, ulusal sağlık anketleri aracılığıyla vatandaşların ftalata maruz kalma verilerini toplamaktadır. Ancak Hyman; özellikle Latin Amerika, Afrika ve Asya'daki diğer ülkelerde bu verilerin düzenli olarak toplanmadığını söylüyor. Çalışmayı yürüten ekip, bu bölgelerdeki DEHP maruziyetini geçmişte yapılmış ve daha küçük insan gruplarını inceleyen çalışmalardan yola çıkarak tahmin etti. Ancak bilim insanları, bu bölgelerde daha geniş ölçekli veriler toplanmasının tahminlerini geliştirebileceğini ifade ediyor. Ayrıca DEHP, insanların düzenli olarak maruz kaldığı tek ftalat türü değil. Hyman, çalışmaları hakkında şunu söylüyor:

İnsanların diğer ftalatlara ve kimyasallara eşzamanlı olarak maruz kalma olasılığı son derece yüksektir. Ancak çalışmada geliştirdiğimiz model bunu hesaba katamamıştır.

Ayrıca yapılan analizde kalp hastalıklarına yakalanma riskine katkısı olan bireysel yaşam tarzları ya da diğer tıbbi durumlar gibi etkenler de dikkate alınmadı. Hyman bu konu hakkında şöyle diyor:

Bu konu, diğer etkenler de göz önünde bulundurularak daha derinlemesine araştırılmalı.

Ftalatlara maruz kalmanın risklerini tam olarak anlamak için bilim insanları hâlâ ftalatların vücudu moleküler düzeyde nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Farklı ftalatlar, farklı kimyasal yapılara sahiptir. Bu da her birinin vücuttaki farklı süreçleri etkilediği anlamına gelir. Ayrıca bu süreçleri etkilerken tek başlarına çalışmıyor olabilirler. College Station'daki Texas A&M Üniversitesinde çalışan ve çalışmaya dahil olmayan epigenetikçi Mahua Choudhury, insanların düzenli olarak maruz kaldığı ftalat karışımlarının etkisinin incelenmesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca bazı ftalatların, diğer ftalat türlerinin sağlık üzerindeki etkilerini dengeleyebileceğini ya da arttırabileceğini söylüyor. Araştırmacılar, bu bulguların insanlara plastik kullanımını azaltmak için bir neden daha sunduğunu söylüyor. Zhou son olarak şunları söylüyor:

Plastik bir gezegen olmaya doğru gidiyoruz. Bu ciddi sorunu gerçekten dikkate almaya başlamamız gerekiyor.

Evrim Ağacı, sizlerin sayesinde bağımsız bir bilim iletişim platformu olmaya devam edecek!

Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.

Soru & Cevap Platformuna Git