Miyopi Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Teşhis ve Tedavi Edilir?

1 ay önce 6

Miyopi; gözün, ışığı retinanın önüne odaklaması sonucu uzağı net görememe ile karakterize edilen yaygın bir refraktif kusurdur. Genellikle göz küresinin normalden uzun olması veya korneanın, ışığı gereğinden fazla kırmasıyla ortaya çıkar. Bu anatomik veya optik değişimler nedeniyle uzak nesneler bulanık görünürken yakındaki nesneler net bir şekilde algılanabilir. Miyopi, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen ve sıklığı giderek artan bir görme problemidir.

Normalde göz, ışığı retina üzerine odaklayarak net bir görüntü oluşturur. Ancak miyopide, gözün ön-arka uzunluğu (aksiyel uzunluk) normalden fazla olabilir veya kornea ile lens ışığı gereğinden fazla kırabilir. Bu durum, paralel gelen ışınların retinanın üzerine değil, önüne odaklanmasına neden olur. Sonuç olarak uzaktaki nesneler bulanık algılanırken, yakındaki nesneler net olarak görülmeye devam eder. Miyopi, optik bileşenlerin yanlış hizalanması veya dengesiz kırma gücüne sahip olması sonucu ortaya çıkan bir refraktif kusur olarak sınıflandırılır.

Miyopinin gelişiminde hem genetik hem de çevresel faktörler önemli rol oynar. Çalışmalar, ebeveynleri miyop olan bireylerin miyopi geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Genetik yatkınlığın yanı sıra, uzun süreli yakın mesafe aktiviteleri (örneğin kitap okuma, bilgisayar ve telefon kullanımı), yetersiz açık hava maruziyeti miyopinin ilerlemesini tetikliyor olabilir. Bu konuda farklı sonuçlara varılan çeşitli akademik çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle sanayileşmiş ve eğitim düzeyi yüksek toplumlarda miyopi görülme sıklığının arttığı gözlemlenmektedir. Miyopi genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve ergenlik boyunca ilerleyebilir. Erişkinlik döneminde ilerleme genellikle yavaşlasa da bazı bireylerde yüksek dereceli miyopi gelişebilir. Bu durum retina dekolmanı, glokom ve maküler dejenerasyon gibi ciddi göz hastalıklarıyla ilişkilendirilebilir.^[1]

Miyop bir göz ile normal göz arasındaki fark.

Belirti ve Bulgular

Miyopi; genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde fark edilen, zamanla ilerleyebilen bir görme kusurudur. Hastalığın belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte, genel olarak aşağıdaki semptomlar gözlemlenir:

Uzak nesneleri bulanık görme,
Gözleri kısarak bakma (nesneleri daha net görebilmek için bilinçsizce gözleri kısma refleksi),
Baş ağrıları (gözlerin sürekli odaklanmaya çalışması sonucu oluşan kas gerginliği nedeniyle),
Göz yorgunluğu ve halsizlik hissi,
Gece görüşünün zayıflaması (gece miyopisi),
Gözleri sık sık ovuşturma (görme çabası nedeniyle oluşan göz tahrişi sonucu),
Uzaktaki yazıları veya işaretleri okumakta zorlanma,
Dijital ekranlara veya yazılı materyallere uzun süre odaklanma sonrası gözlerde rahatsızlık hissi,
Daha yakından okuma veya ekrana daha yakın bakma alışkanlığı,
Araç kullanırken özellikle gece veya düşük ışık koşullarında görme zorlukları yaşama.

Miyopinin belirtileri bireyin yaşı, miyopinin derecesi ve günlük yaşam alışkanlıklarına bağlı olarak değişebilir. Çocuklarda okul performansında düşüş, tahtadaki yazıları okuyamama veya sürekli gözleri kısma gibi işaretler erken teşhis için önemli olabilir. Erişkinlerde ise uzun süreli bilgisayar kullanımı sonrası göz yorgunluğu veya baş ağrısı şikayetleri yaygın görülebilir.

Ayrıca, miyopi zamanla ilerleyebilen bir durum olduğu için düşük dereceli miyopide belirgin bir görme problemi fark edilmezken, yüksek dereceli miyopide retina yırtıkları veya dejeneratif değişiklikler gibi daha ciddi semptomlar ortaya çıkabilir. Özellikle yüksek miyopisi olan bireylerde göz içi yapılar daha hassas hale geldiğinden, göz tansiyonu (glokom) veya retina incelmesi gibi ek komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle, miyopinin ilerlemesini takip etmek ve erken önlem almak için düzenli göz muayeneleri büyük önem taşır.^[2]

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Miyopi gelişiminde hem genetik hem de çevresel faktörler önemli rol oynar. Ailede miyopi geçmişi bulunması, hastalığın gelişme riskini belirgin şekilde artırır. Bunun yanında uzun süreli yakın mesafe aktiviteleri, düşük ışık koşullarında okuma yapmak, yetersiz açık hava maruziyeti ve göz hijyenine dikkat edilmemesi miyopi gelişimini hızlandırabilir. Bazı çalışmalarda, özellikle çocukluk döneminde fazla yakın mesafeden okuma veya aşırı odaklanma gerektiren aktivitelerin yapılması, miyopinin ortaya çıkma riskini artıran faktörler arasında değerlendirilmektedir.^[3]

Teşhis Yöntemleri

Miyopinin teşhisi, oftalmolojik muayeneler ile konulur. Göz hekimi tarafından yapılan detaylı bir göz muayenesi, miyopi derecesini ve türünü belirlemek için oldukça önemlidir. Görme keskinliği testleri, otomatik refraktometri, retinoskopi ve göz dibi muayenesi gibi yöntemlerle miyopi teşhis edilebilir. Özellikle erken yaşta yapılan düzenli göz kontrolleri, miyopinin ilerleyişini takip etmek ve uygun müdahaleleri zamanında gerçekleştirmek açısından büyük önem taşır.^[4]

Tedaviler ve İdare Yöntemleri

Miyopinin yönetimi bireysel ihtiyaçlara göre şekillenir. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri gözlük ve kontakt lenslerdir. Gözlükler, ışığın retinaya doğru şekilde odaklanmasını sağlayarak net bir görüş sunar. Kontakt lensler ise estetik ve konfor açısından tercih edilebilir.

Cerrahi tedaviler arasında en yaygın yöntemlerden biri LASIK’tir. Bu lazer ameliyatı, kornea dokusunu yeniden şekillendirerek miyopiyi kalıcı olarak düzeltebilir. PRK ve SMILE gibi alternatif cerrahi yöntemler de benzer sonuçlar sağlayabilir. Bunun yanında, özellikle çocuklarda miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla düşük doz atropin damlaları reçete edilebilir.

Ortokeratoloji (Ortho-K) adı verilen bir diğer yöntem ise, gece boyunca özel sert lenslerin takılmasıyla korneanın geçici olarak şekillendirilmesini sağlar. Bu yöntem, gündüz gözlük veya lens kullanmadan net görüş elde edilmesine yardımcı olabilir.^[5]

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Miyopi genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve çoğu bireyde 20-25 yaş civarında stabil hâle gelir. Ancak bazı vakalarda, özellikle yüksek miyopisi olan bireylerde ilerleme 30’lu yaşlara kadar sürebilir.

Düşük ve orta dereceli miyopisi olan bireylerde prognoz genellikle iyidir ve uygun optik düzeltmelerle net görüş sağlanabilir. Ancak, 6.00 diyoptriden büyük miyopilerde (yüksek miyopi) retina incelmesi, göz içi basınç değişiklikleri ve dejeneratif miyopi gibi komplikasyonlar görülebilir.

Miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak için düşük doz atropin damlaları, ortokeratoloji lensleri ve açık hava aktivitelerinin artırılması önerilmektedir. Yüksek miyopili bireylerde ise düzenli göz muayeneleri olası komplikasyonların erken tespiti açısından kritik öneme sahiptir.^[6]

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Miyopi, dünya genelinde giderek artan bir halk sağlığı sorunudur. 2020 yılı itibarıyla dünya nüfusunun yaklaşık %30'u miyopidir ve 2050 yılına kadar bu oranın %50'ye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Özellikle Doğu Asya ülkelerinde (Çin, Japonya, Güney Kore ve Singapur) miyopi oranları %80'e kadar çıkarken, Avrupa ve Kuzey Amerika'da bu oran %30-50 arasında değişmektedir.

Miyopinin yaygınlığı; şehirleşme, eğitim süresi ve dijital ekran kullanımının artışıyla ilişkili gözükmektedir. Uzun süre kapalı alanlarda bulunan ve yoğun akademik çalışma temposuna sahip bireylerde miyopiye daha sık rastlandığını gösteren veriler bulunmaktadır.

Cinsiyet açısından belirgin bir fark bulunmamakla birlikte, bazı çalışmalar kadınlarda miyopinin ilerleme hızının erkeklere kıyasla daha yüksek olabileceğini öne sürmektedir. Yaşla birlikte miyopinin ilerleme hızı yavaşlasa da yüksek miyopi vakalarında retinal dejenerasyon, glokom ve katarakt riskleri nedeniyle düzenli göz muayeneleri büyük önem taşır.^[7]

Önlem Yöntemleri

Miyopinin tamamen önlenmesi mümkün olmasa da gelişimini yavaşlatmak için bazı önlemler alınabilir. Düzenli göz muayenesi yaptırmak, ekran süresini sınırlandırmak, açık havada vakit geçirmek ve göz sağlığını destekleyen bir beslenme düzeni benimsemek miyopi gelişim riskini azaltabilir. Çocukluk çağında, özellikle günde en az iki saat açık hava aktivitelerine katılmanın miyopi gelişimini geciktirebileceği gösterilmiştir.^[8]

Etimoloji

Miyopi kelimesi, Yunanca "myōps" kelimesinden türemiştir. "Myō" kelimesi "kısmak" anlamına gelirken, "ōps" kelimesi "göz" anlamına gelir. Miyop bireylerin net görmek için gözlerini kısması, bu terimin ortaya çıkmasına neden olmuştur.^[9]

Yazının Tamamını Oku